Κρουσώνας



Engish text
χάρτης πλοήγησης | χάρτης

Η ορεινή κοινότητα Κρουσσώνα αποτελείται από τα χωριά Κρουσσώνας, Κιθαρίδα και Αγία Ειρήνη (μοναστήρι) και έχει συνολικά 3.071 κατόικους.
Η συνολική έκτασή της είναι 70.000 στρέματα, με 15.000 στρεματα δάσους που αποτελείται απο κέδρους, πρίνους, ασφένδαμους και κυπαρίσσια.
Σε υψόμετρο 1.020 βρίσκεται το οροπέδιο Λιβάδι με έκταση 10.000 στρέματα.
Οι κάτοικοι τού Κρουσσώνα ασχολούνται με τη γεωργία και τη κτηνοτροφία. Παράγουν εξαιρετικά κτηνοτροφικά προϊόντα, και αχλάδια, μήλα, βανίλιες, καρύδια καί άλλα.

Νομός:
Επαρχία:
Κοινότητα:
Τηλ. κώδικας:
Ταχ. κώδικας:
Τηλ. Κοινότητας:
Φαξ Κοινότητας:
Ηρακλείου
Μαλεβιζίου
Κρουσσώνα
+3081
700 00Κρουσσώνας
+3081 711001
+3081 711221

Ο Κρουσσώνας, έδρα της κοινότητας, είναι κωμόπολη της επαρχίας Μαλεβιζίου, του νομού Ηρακλείου. Βρίσκεται στους ανατολικούς πρόποδες τού Ψηλορείτη, και είναι χτισμένος αμφιθεατρικά στους λόφους Κούπος και Λιβαδιώτης, σε υψόμετρο 460 μέτρα από τη θάλασσα.
Απέχει από το Ηράκλειο 21 χιλιόμετρα. Η διακλάδωση, στο έβδομο χιλιόμετρο της κεντρικής οδού από το Ηράκλειο στα Χανιά, οδηγεί κατευθείαν στο Κρουσσώνα.
Εχει πληθυσμό 2.972 κατοίκους και διαθέτει:

Στον Κρουσσώνα που η Χριστιανική Πίστη ειναι στενά δεμένη με την ιστορία του, υπάρχουν επίσης οι εκκλησίες τού Αγίου Χαραλάμπους (πολιούχος Αγιος τού χωριού), του Αγίου Γεωργίου, της Παναγίας Κεράς, και ο νεόκτιστος ναός της Αγίας Τριάδας. Στη γύρω περιοχή βρίσκονται επίσης είκοσι εξωκκλήσια.

Ιστορικά στοιχεία γιά τόν Κρουσσώνα

Ο Κρουσσώνας είναι πολύ παλιό χωριό και από ιστορικά στοιχεία (συμβόλαια του 1280 μ.Χ.) βεβαιώνεται η ύπαρξή του με αυτό το όνομα τουλάχιστο απο επτακόσια χρόνια.
Ηδη απο την απογραφη του Μπαρότσι (1577), και στον Καστροφύλακα αναφέρεται με το σημερινό του όνομα και με 262 κατοίκους. Πληθυσμο αρκετα μεγάλο για την εποχή, ενω μέχρι και σήμερα είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Κρήτης.
Το χωριό, όπως αλλωστε τα περισσότερα στη Κρήτη ήταν παρόν σε όλους τους αγώνες των Κρητικών, ενάντια στους κατακτητές, με έμφαση στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Οι Κρουσσανιώτες, για να επιζήσουν και να σωθεί η ράτσα τους δέθηκαν με την άγρια φύση, τα βουνά και τα κατσάβραχα. Εσμιξαν μ'αυτά και έγιναν ίδιοι και απαράλλαχτοι. Αγριοι στο βλέμμα, τραχείς μα ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ, πιστοί στίς παραδόσεις τους να μη δέχονται καταπίεση, να μη σκύβουν το κεφάλι, ανυπότακτη φάρα, όπως τους ονόμασαν οι κατά καιρούς κατακτητές, πρωτοπόροι στούς αγώνες.
Την εποχή του μεγάλου ξεσηκωμού, ο Κρουσσώνας είχε αποκτήσει ένα γόητρο ανώτερο ανάμεσα στά άλλα χωριά της περιοχής, εξαιτίας της δράσης των "Χαίνηδων". Αυτοι οι κλεφτοπολεμιστές, ο πρώτος στρατός του έθνους, πρωτοπαρασκεύασαν το μεγάλο ξεσηκωμό γιά την επανάκτηση της ελευθερίας και με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 αποτέλεσαν τα ηγετικά στελέχη που οργάνωσαν τον αγώνα.
Στα δύσκολα αυτά χρόνια πολλοί Χαίνηδες εκδικητές είχαν κρυσφήγετο τις δυσκολοδιάβατες κορυφές του Ψειλορείτη. Επίσης στα Μοναστήρια εύρισκαν άσυλο όλο το χρόνο, μα προπαντός το χειμώνα. Στα ριζώματα των βουνων, σε ακτίνα μικρότερη των επτά χιλιομέτρων υπήρχαν τότε πέντε Μονές: της Καβαλαράς, της Ιερουσαλήμ, της Αγίας Ειρήνης, της Κεράς Ελεούσας (Αγιος Φανούριος), και Γοργολαίνη.
Πολλοι ονομαστοί Χαίνηδες ηταν Κρουσσανιώτες, Μακατούνης, Ξυλούρης, Γιαμαλής, Κοκολοζαχάρης και άλλοι. Η παράδοση διασώζει δημοτικά τραγούδια και μαντινάδες που εξυμνούν την ανδρεία και τα κατορθώματα των Χαίνηδων:

Δώσε μου μάνα την ευχή φέρε και τ'άρματά μου
για δε μπορώ τσοι Τούρκους μπλιό να με κακολαλούνε.
Θ' ανέβω μάνα στα βουνά Χαίνης να γυρίζω
και να κοιμούμαι σ'τσοι σπηλιές παρέα με τ'α'γρίμια
να κατεβαίνω ταχτικά εγδίκηση να παίρνω
να διαγουμίζω τη Τουρκιά ως ότου να ποθάνω.
Πήγαινε γυιέ μου στο καλό τίμησε τ'άρματά σου
γιατί μ'αυτά πολέμησε ο κύρης κι ο παππόύς σου
κι άν τύχει μπάλλα και σε βρεί στο μπέτη θέλω νάναι.

Η ονομασία τού Κρουσσώνα

Γιά την ονομασία του χωριού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Το όνομα πάντως είναι ΚΟΥΣΣΩΝΑΣ, εδώ και 700 χρόνια έτσι λέγεται και γράφεται, και όχι Κρουσσών (δήθεν εξελληνισμένο).
Μιά εκδοχή πού θεωρείται και η επικρατέστερη (συμφωνει με μιά ντόπια παράδοση), αναφέρει οτι το "Κρουσσώνας" είναι αρχαίο τοπωνύμιο. Στην περιοχή κατοικούσαν οι αρχαίοι Κουρήτες, που με το χτύπημα (κρούση) των όπλων και των ασπιδων, εδωσαν το όνομα "Κρουσσώνας" στη περιοχή.
Αλλη εκδοχή λέει ότι το όνομα προέρχεται από τη λέξη "κουρσέυω", "κρουσεύγω". Δηλαδή τον τόπο που έχει λεηλατηθεί, η που οι κάτοικοί του λεηλατούν άλλες περιοχές.

Οι εκκλησίες τού Κρουσσώνα

Η περιοχή του Κρουσσώνα είναι γεμάτη από εκκλησιές και ξωκλίσια, μερικά πολύ παλια, που το καθένα έχει τη δική του ιστορία.

Ιησούς Χριστός- Αγιος Χαράλαμπος
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους, όπως λέγεται, βρίσκεται μέσα στο χωριό και είναι πολύ παλιά εκκλησία. Η ακριβής χρονολογία που οικοδομήθηκε είναι άγνωστη, αλλα σίγουρα υπήρχε κατά τη βενετοκρατία και την άλωση της Κρήτης απο τούς Τούρκους.
Ο ναός αυτός έχει ταυτισθεί με την τοπική ιστορία. Σπουδαία ιστορικά γεγονότα έχουν συμβεί μέσα σ' αυτόν το ναό, όπως το κάψιμο των Τουρκαλβανών στα 1822. Υπάρχει ακόμα η τρύπα στην στέγη απ' όπου ρίχτικε η φωτιά.

Η Παναγιά η Κερά
Είναι η πιο παλιά απόλες τις εκκλησίες του Κρουσσώνα και βρίσκεται πίσω απο το ναό του Αγίου Χαράλαμπου. Ηταν φημισμένη για την τον ήχο της καμπάνας της, που την δώρισε μια Ρωσίδα πριγκίπισσα το 1674, θεραπευμένη από την Παναγία, καθως επέστρεφε στην πατρίδα της από τους Αγιους Τόπους. Η καμπάνα αυτή κατασκευάστηκε στη Οδησσό και είχε πολύ χρυσό και ασήμι στο μίγμα της. Ομως δυστυχώς δώθηκε στα χυτήρια και αντικαταστάθηκε απο τη σημερινή, που είναι πολύ μικρότερη και ο ήχος της υποδεέστερος.

Αγία Τριάδα
Νέος ναός στην πλατεία του χωριού

Αγία Ειρήνη
Στό ομώνυμο μοναστήρι

Αγιος Φανούριος
Πολύ παλια εκκλησία, στη μονή Αγίας Ελεούσας, έξω από την Κιθαρίδα
Λέγεται πως στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ήτανε ένας αγάς πού όποτε περνούσε απ' εδώ σταματούσε να δείρει το καλόγερο της μονής. Ο καλόγερος μη μπορώντας να κάνει κάτι άλλο παρακαλούσε τον Αγιο Φανούριο, να τον απαλλάγει από το μαρτύριο. Ο αγάς όμως συνέχιζε το ίδιο κάθε φορά που περνούσε, και ο καλόγερος θυμωμένος με τον άγιο που δεν τον προστάτευε, πεταξε την εικόνα του έξω από την εκκλησία. Την επόμενη φορά που περασε ο αγάς, μπέρδεψε το πόδι του στην εικόνα του αγίου και πέφτοντας κτύπησε καί σκοτώθηκε!
Ετσι έκανε ο αγιος το θαύμα του αλλά μετά από τη φοβέρα του καλόγερου.

Αγιος Γεώργιος Κοκκινιάκο
Εκκλησία με μικρό ξενώνα

Η Αγία Παρασκευή
Εξω από το χωριό στη τοποθεσία Παναγία "ΤΖΑΜΑ", πού λέγεται ότι κατά την αρχαιότητα ήταν λατρευτικός χώρο, εξ ού και το όνομα που σημαίνει η μάνα του Δία. ( ΖΑ ΜΑ έγινε ΤΖΑ ΜΑ). Εδώ υπάρχει ένας βράχος που κάποτε είχε αποκοπεί από το βουνό και απειλούσε να κυλήσει και να καταστρέψει το χωριό. Τότε η Παναγία, για να σώσει το χωριό, έσπρωξε με τον ώμο της το βράχο και έτσι έμεινε πάνω του το αποτύπωμα του ώμου της!

Κρουσσώνας- Βρωμονερό
Μιά τέλεια διαδρομή γιά φυσιολάτρες

Γιά τους φίλους των ορεινών χωμάτινων διαδρομών, υπάρχει μιά υπεροχη διαδρομή που ξεκινά από τον Κρουσσώνα και καταλήγει στο δάσος τού Βρωμονερού σε υψόμετρο 1300 μέτρα πάνω απο τη θάλασσα.
Η διαδρομή ειναι ιδανική για δεινούς πεζοπόρους, ενώ για τους εποχούμενους, ειδικά το χειμώνα, θα πρέπει να γίνει με "εκτός δρόμου" αυτοκίνητο η μοτοσυκλέτα. Συνολικά η διαδρομη είναι δέκα χιλιόμετρα από τα οποία τα επτά χωματόδρομος.
Ξεκινάτε από το Κρουσσώνα ανηφορίζοντας ανατολικά. Μπροστά σας έχετε το Πλάϊ, ένα υπό διαμόρφωση πάρκο αναψυχής (5.000 δένδρα) με πανοραμική θέα του Κρουσσώνα.
Στο μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης οι φιλόξενες μοναχές θα σας φιλεψουν καφέ και κουλούρια, φτιαγμένα απο τις ίδιες.
Πιό πέρα στο ίδρυμα "Αγιος Σπυρίδων", κέντρο γιά παιδιά με ειδικές ανάγκες, τελειωνει ο άσφαλτος. Απ' εδω και πάνω έχετε όλες τις αισθήσεις σε ετοιμότητα!!!
Μετά από ένα χιλίομετρο περίπου ο δρόμος χωρίζεται.
Δεξιά καταληγει μετά από επτά χιλιόμετρα στο οροπέδιο του Κρουσσώνα το "Λιβάδι", όπου καλλιεργούνται 300.000 αχλαδιές και λίγες μηλιές. Η τοποθεσία είναι υπέροχη και αξίζει να την επισκευτεί κανείς, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Απ' εδώ βλέπετε το φαράγγι του Κρουσσώνα που ξεκινά από το χωριό Κιθαρίδα καί φτάνει στο ΖΩΜΙΝΘΟ την αρχαία πηγή του Ψειλορίτη. Μάλιστα λέγεται ότι απο το φαράγγι αυτό παιρνούσαν οι Μινωίτες για να πάνε στο ΙΔΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ, και υπάρχουν ακόμη ορατά σημάδια αυτού του αρχαίου δρόμου !!
Αριστερά από το σταυροδρόμι, ανηφορίζοντας έχετε στα δεξιά σας την πλαγιά της κορυφής "Γούρνος" και μπροστά σας την κορυφή "Σκοίνακας". Ολόκληρη η πλαγιά του Γούρνου είναι σκεπασμένη με φασκομηλιές, ρίγανη, μαλωτήρα και άλλα αρωματικά φυτά.
Μετά από 800 μέτρα, διασταύρωση οδηγεί, μετά από άλλα 300 μέτρα, στόν Αη Γιάννη το "Ψηλό" στην κορυφή Κουδουνι. Το μέρος αυτό έχει ονομαστεί από τον αρχαιολόγο καθηγητή Σακελαράκη σαν "η βεράντα της Κρήτης". Δικαιολογημένα, μια και από εκεί μπορείτε να δείτε ολόκληρο το Μαλεβύζι μέχρι τις Ηρακλειώτικες ακτές, το "θεόμορφο" βουνό Γιούχτας και το νησί Δία.
Αξίζει και αυτή η επίσκεψη, και η Κοινότητα του Κρουσσώνα εχει φροντίσει να διαμορφώσει όμορφα το χώρο, με χτιστή ψησταριά, βρύση με τρεχούμενο νερό κλπ.

Αφήνοντας τον Αη Γιάννη το ψηλό και συνεχίζοντας το δρόμο σας από το σταυροδρόμι, φτάνετε μετά από τρία χιλιόμετρα μαγευτικής δασικής διαδρομής, στο Λάκο της Λίμας η Βρομωνερό. Η ονομασία Βρομωνερό (καί όχι βρωμονερό) είναι αρχαία και προέρχεται από τις λέξεις "βριμώ" που σημαίνει δυνατό, και "ιερό". Λέγεται πως η θεά Δήμητρα είδε τον ήρωα Ιάσωνα στις υπώρειες της Ιδης και αφού εσβησε τον έρωτά της... εγενήθει ο Πλούτος.

" ιερόν έτεκε πότνια κούρον βριμώ..."

Μέσα στο δάσος από πρίνους και ασφένδαμους, θά βρείτε ένα ιδανικό χώρο γιά κατασκήνωση, με χτιστές ψησταριές, πάγκους, βρύσες κλπ που η κοινότητα έχει φροντίσει να διαμορφώσει.
Πιό πάνω είναι το καταφύγιο ένα πετρόχτιστο δωμάτιο με τα στοιχειώδη γιά επιβίωση (παξιμάδια, κρασί, καφέ ζάχαρη, κλπ). Βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από το οροπέδιο της Νιδας και διακρίνεται το σχετικά ομαλό πέρασμα "ΘΙΝΟΚΟΛΑΣ".
Απολαύστε τη θέα και παρατηρείστε τα φυσικά "μπονζάϊ", μικρά κατσοπρίνια, πού από το συνεχές βόσκημα των κατσικιών και τη μανία του αέρα, έχουν μείνει σε κατάσταση νανώδη.